Όταν η ύδρευση της πρωτεύουσας γινόταν από ιδιώτες

αποσπάσματα από ιστορικό σημείωμα του κ. Στ. Μαλαγκονιάρη στην Εφημερίδα των Συντακτών

Δεκέμβρης 1932: Αιματηρά συλλαλητήρια συγκλονίζουν την πρωτεύουσα καθώς οι ιδιωτικές εταιρείες που ελέγχουν την ηλεκτρική ενέργεια, τις συγκοινωνίες και την ύδρευση, επιβάλλουν δυσβάσταχτες χρεώσεις.

Η επί σειρά ετών ύδρευση της πρωτεύουσας από ιδιωτικά συμφέροντα καταγγέλθηκε πολλές φορές και από συντηρητικούς πολιτικούς ως επιζήμια για το Δημόσιο και ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις των κατοίκων.

Χαρακτηριστικά, ο Κων. Μητσοτάκης, πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού, σε συζήτηση στη Βουλή το 1953 για (ακόμα μία) αναθεώρηση της σύμβασης του Δημοσίου με την Ελληνική Εταιρεία Υδρευσης, που ελεγχόταν από την αμερικανική Ούλεν, είχε κάνει λόγο για «καρκίνωμα»!

«Τοιαύται συμβάσεις και τοσαύτη εκμετάλλευσις ούτε εις την Αιθιοπίαν δεν γίνονται», σχολίασε ο συντηρητικός βουλευτής Νικ. Σπέντζας.

Η αμερικανική Ούλεν, εμφανίστηκε, όπως γίνεται συνήθως με τις ιδιωτικοποιήσεις, από τους εγχώριους πολιτικούς ως… σωτήρας στο υπαρκτό πρόβλημα της λειψυδρίας της Αθήνας.

Ο διαγωνισμός που προκηρύχτηκε τον Αύγουστο του 1923 για την πραγματοποίηση όλων των αναγκαίων έργων ύδρευσης της Αθήνας και του Πειραιά, ολοκληρώθηκε μετά από πολλές αναβολές τον Σεπτέμβριο του επόμενου έτους.

Όμως, παρότι η Ούλεν δεν πήρε μέρος στον διαγωνισμό, η κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου, που θεωρείται ότι «εκπροσωπούσε τη συντηρητικότερη μερίδα της βενιζελικής παράταξης», υπέγραψε στις 22 Δεκεμβρίου 1924 σύμβαση μαζί της.

Στη συζήτηση στη Βουλή για την κύρωση της σύμβασης πολλοί βουλευτές ζήτησαν εξηγήσεις γι' αυτή την προτίμηση της κυβέρνησης. Τότε ο Μιχαλακόπουλος είπε ότι οι εταιρείες που πήραν μέρος στον διαγωνισμό δεν είχαν καταθέσει επαρκείς οικονομικές εγγυήσεις ενώ για την Ούλεν «εγγυάτο» η Πρεσβεία των ΗΠΑ!

Η Ούλεν δεν θα έβαζε δραχμή για τα έργα. Το κόστος θα πληρωνόταν από δάνειο 10 εκατομμυρίων δολαρίων, που θα ελάμβανε κατά το ήμισυ από αμερικανική τράπεζα και από την Τράπεζα Αθηνών, αντίστοιχα, με υψηλότατο επιτόκιο (8%) το Δημόσιο. Πολλοί βουλευτές είχαν επισημάνει ότι το ποσό του δανείου δεν θα επαρκούσε και πραγματικά το 1929 η κυβέρνηση Βενιζέλου αναζήτησε επιπλέον δάνειο 2,5 εκατ. δολαρίων.

Το 1925 ξεκίνησε η κατασκευή των έργων, αρχικά με το φράγμα του Μαραθώνα και στη συνέχεια με τη σήραγγα του Μπογιατίου για τη μεταφορά του νερού στο διυλιστήριο Γαλατσίου. Τα έργα εγκαινιάστηκαν το 1931. 

Εκτός από τα χρήματα που πλήρωνε το κράτος, η Ούλεν ενθυλάκωνε και τα έσοδα από τις υπερβολικές χρεώσεις για την κατανάλωση του νερού και τη δημιουργία του τοπικού δικτύου ύδρευσης.

Σύμφωνα με τον Π. Παπανότη «όταν η Ούλεν είχε ολοκληρώσει τα έργα για την υδροδότηση της Αθήνας, η δαπάνη κάθε οικογένειας για την παροχή νερού ανερχόταν σε 1.500 δραχμές, έναντι των 150 δραχμών που ήταν ώς τότε η ετήσια συνδρομή. Παράλληλα με την Ούλεν δυσβάσταχτες ήταν οι χρεώσεις και από την αγγλική Πάουερ, που είχε αναλάβει την ηλεκτροδότηση της Αθήνας και τις συγκοινωνίες. Γι' αυτό το 1932, έγιναν μεγάλα συλλαλητήρια ενάντια στις δύο εταιρείες, τα οποία σημαδεύτηκαν από αιματηρά επεισόδια.

βίντεο της «Μηχανής του Χρόνου»

Η αμερικανική εταιρεία θα φύγει οριστικά το 1974 και οι αρμοδιότητές της μεταβιβάζονται εξ ολοκλήρου στην Ελληνική Εταιρεία Υδάτων, η οποία το 1980 διαμορφώθηκε στην ΕΥΔΑΠ, ως ενιαίος φορέας διαχείρισης ύδρευσης και αποχέτευσης της πρωτεύουσας.