Κερίτης
Ιάρδανος ή Πλατανιάς
Στη γεωλογία καρστική πηγή ονομάζεται η υδάτινη πηγή που αποτελεί τμήμα του γεωλογικού συστήματος που διαμορφώθηκε από τη διάλυση πετρωμάτων, όπως ασβεστόλιθος, δολομίτης και γύψος και χαρακτηρίζεται από καταβόθρες, σπήλαια και υπόγεια αποστραγγιστικά συστήματα.
Στην λεκάνη του Κερίτη – Θερίσου το καρστικό σύστημα είναι αρκετά πολύπλοκο καθώς αποτελείται από δύο συστήματα καρστικών πηγών που επικοινωνούν μεταξύ τους, τις πηγές της Αγυιάς και τις πηγές των Μεσκλών. Οι πηγές αυτές διαφέρουν ως προς τα χαρακτηριστικά τους, με τις πηγές της Αγυιάς να εκφορτίζουν μεγάλες ποσότητες νερού όλο το έτος ενώ οι πηγές των Μεσκλών εμφανίζουν παροχή μόνο κατά τους χειμερινούς μήνες και τους πρώτους ανοιξιάτικους μήνες και στερεύουν το καλοκαίρι.
Μέρος της παροχής εξόδου των ταμιευτήρων νερού των Μεσκλών (που είναι οι άνώτεροι ταμιευτήρες του συστήματος που τροφοδοτεί τον Κερίτη) αποτελεί παροχή εισόδου στο σύστημα της Αγυιάς.
Στην λεκάνη του Κερίτη υπάρχει υψηλή γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Οι δύο αυτές οικονομικές δραστηριότητες φορτίζουν την λεκάνη με υψηλά φορτία αζώτου και φωσφόρου μεγάλο μέρος των οποίων καταλήγει στα επιφανειακά και υπόγεια νερά.
Όπως εκτιμάται από επιστημονικές μελέτες του Πολυτεχνείου Κρήτης, αναμένεται σημαντική μείωση των υδατικών αποθεμάτων της λεκάνης του Κερίτη, λόγω της μείωσης των βροχοπτώσεων.
Ενδεικτικά ως το 2100 για τις πηγές των Μεσκλών εκτιμάται ότι η μείωση της ογκομετρικής παροχής θα είναι της τάξεως του 30 % με 40 % ενώ στις πηγές της Αγυιάς η μείωση θα είναι λίγο μικρότερη, μεταξύ 25 % και 35 %. Η μείωση θα είναι πολύ μεγαλύτερη στην επιφανειακή απορροή της λεκάνης του Κερίτη που θα εκτιμάται περίπου στο 70 %.
Η μείωση του νερού θα επιφέρει, όπως υπολογίζεται, και συνέπειες στη σύστασή του με αύξηση της συγκέντρωσης αζώτου και φωσφόρου σε αυτά.