Στην Ουγγαρία

Το 1994 ιδρύθηκε η εταιρεία ύδρευσης της Βουδαπέστης. Το 1997 παραχωρήθηκε μέρος των μετοχών της και, έτσι, το δημοτικό συμβούλιο κατείχε το 73,6% αυτών και οι ιδιώτες το 23,7%.

Golden boys της μειοψηφίας ανέλαβαν το management της εταιρείας, σε μία σύμβαση 25ετίας η οποία δεν κράτησε ως το τέλος.

Μετά από 15 χρόνια το δημοτικό συμβούλιο της πόλης προχώρησε στην αγορά του μειοψηφικού μεριδίου της εταιρείας, καθώς, μεταξύ άλλων:

• Οι ιδιώτες δεν άφηναν κανέναν άλλον να έχει λόγο στη στρατηγικής της επιχείρησης.
• Τα διοικητικά κόστη, πάντα εγγυημένα για τα golden boys, εκτοξεύτηκαν.
• Η αύξηση των χρεώσεων ύδρευσης ήταν υψηλότερη του πληθωρισμού και δυσανάλογη σε σχέση με άλλες χώρες.

Μετά την αποϊδιωτικοποίηση, τα έξοδα συντήρησης καλύπτονται από τα τέλη χρήσης, ενώ η τιμολογιακή πολιτική καθορίζεται από το κοινοβούλιο και την κυβέρνηση.

Μπουένος Άιρες, Αργεντινή

Το 1993, ιδιωτική κοινοπραξία της οποίας ηγείτο η γαλλική πολυεθνική Suez, έλαβε 30ετή παραχώρηση για τη λειτουργία των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της μητροπολιτικής περιοχής του Μπουένος Άιρες.

Κατά την περίοδο 1993-2002, οι ιδιώτες:

• Εκπλήρωσαν μόνο το 61% των συμβατικών στόχων επενδύσεων.
• Ο μέσος λογαριασμός αυξήθηκε κατά 62%.

Η εκλογή του Κίρχνερ στην προεδρία της χώρας το 2003, έδωσε προοπτική στο ενδεχόμενο ακόμα και λύσης της σύμβασης.

Μετά από αυξανόμενες αντιπαραθέσεις μεταξύ κυβέρνησης – κοινοπραξίας, η κυβέρνηση ψήφισε έκτακτα προεδρικά διατάγματα τον Μάρτιο του 2006 για να ακυρώσει την παραχώρηση της εταιρείας και να δημιουργήσει τη διάδοχη, δημόσια πλέον, επιχείρηση στο πλαίσιο ενός συμμετοχικού συστήματος ιδιοκτησίας (το κράτος κατέχει το 90% και το συνδικάτο των εργαζομένων το 10% των μετοχών).

Στην Ατλάντα, ΗΠΑ

Το 1999, το δημοτικό συμβούλιο υπέγραψε 20ετές συμβόλαιο διαχείρισης, ύψους 428 εκατ. δολαρίων, με την United Water, θυγατρική του γαλλικού εταιρικού ομίλου Suez, για τη λειτουργία του συστήματος ύδρευσης της πόλης.

Η United Water υποσχέθηκε να μειώσει, κατά το ήμισυ, το κόστος λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης.

Αντί αυτού προκλήθηκαν:

• Χιλιάδες επισκευές με καθυστερήσεις.
• Χρεώσεις για εργασίες που δεν είχαν υλοποιηθεί.
• Απώλεια 400 θέσεων εργασίας.
• Αυξημένα ποσοστά λογαριασμών αποχέτευσης (12% κατά μ.ό. ετησίως).
• Απώλεια κάποιων δισ. δολάρια για την πόλη λόγω των αναποτελεσματικών συστημάτων μέτρησης και χρέωσης νερού της United Water.

Το 2003, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να καταγγείλει τη σύμβαση και να επαναφέρει τις υπηρεσίες ύδρευσης στη δημοτική διοίκηση.

Ας διδαχτούμε από τα παραδείγματα!
Το Νερό είναι Δημόσιο Αγαθό κι έτσι πρέπει να παραμείνει!

Στο Ηνωμένο Βασίλειο

Η ιδιωτικοποίηση του τομέα ύδρευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, μέσω της Thames Water, παρουσίασε σοβαρές προκλήσεις, όπως οικονομικά προβλήματα, υψηλό χρέος και περιβαλλοντικές παραβάσεις. Η εταιρεία, υπεύθυνη για την ύδρευση 16 εκατομμυρίων ανθρώπων, αντιμετωπίζει κρίση ρευστότητας και αναζητά νέες επενδύσεις, με την KKR να προτείνει εξαγορά. Παρά τις προσπάθειες διάσωσης, αναδύονται αμφιβολίες για την ικανότητα του ιδιωτικού τομέα να διασφαλίσει μακροπρόθεσμη σταθερότητα .
Η κυβέρνηση εξετάζει τη δυνατότητα εθνικοποίησης για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα της εταιρείας.  

Ροστόκ, Γερμανία

Το 1993, το Ροστόκ ιδιωτικοποίησε τα έργα ύδρευσής του. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, το 2018, η πόλη αποφάσισε να «επανακτήσει» το νερό, ακολουθώντας τα βήματα άλλων 16 γερμανικών πόλεων.

Μετά την αποϊδιωτικοποίηση, τα τέλη ύδρευσης είναι 24% χαμηλότερα και η διαχείριση λυμάτων 14,4% φθηνότερη.

Η ιδιωτικοποίηση είχε φέρει αύξηση στις τιμές χρέωσης κατά περίπου 20%. Αλλά αυτό δεν οδήγησε σε υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών ή σε σημαντικές επενδύσεις στα συστήματα ύδρευσης.

Στη Λυών της Γαλλίας

Η υπηρεσία ύδρευσης ιδιωτικοποιήθηκε το 1986. Που οδήγησε;

• Σε πολύ ακριβό νερό, από τα ακριβότερα στη Γαλλία.
• Σε υπερβολικά κέρδη για τους ιδιώτες.
• Σε κακές επιδόσεις και υπηρεσίες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την απώλεια νερού σε ποσοστό σχεδόν 20% το 2007.
• Σε χρηματοδότηση των ιδιωτών με εκατομμύρια ευρώ για «προμήθειες ανανέωσης εξοπλισμού», οι οποίες αντί να γίνουν έργο έγιναν «αέρας».

Μετά το 2008, ξεκίνησε η επαναδιαπραγμάτευση των όρων της σύμβασης για το νερό, ειδικότερα για τη μείωση της τιμής του. Μείωση δεν επετεύχθη, όμως. Αυτό που επετεύχθη ήταν μικρότερες αυξήσεις σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα.

Η τελευταία σε ισχύ σύμβαση με τους ιδιώτες υπεγράφη το 2015, όταν τους παραδόθηκε η διαχείριση μιας υπηρεσίας αξίας άνω των 90 εκατ. ευρώ ετησίως.

Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2020, το μητροπολιτικό συμβούλιο της Λυών υπερψήφισε την ανάκτηση του δημόσιου ελέγχου της διαχείρισης του νερού στην ευρύτερη περιοχή.

Η αποϊδιωτικοποίηση αυτή ακολούθησε την τάση που αναδύονταν στις μεγαλύτερες πόλεις της Γαλλίας, όπως του Παρισιού και της Νίκαιας.

κι άλλες σύντομες ιστορίες ιδιωτικοποίησης

• Στο Βουκουρέστι η υπηρεσία ύδρευσης ιδιωτικοποιήθηκε το 2000. Μέχρι σήμερα η τιμή του νερού έχει 12-πλασιαστεί.
• Στη Νότια Αφρική όταν ιδιωτικοποιήθηκε το νερό υπήρξαν εκτεταμένες μολύνσεις.
• Στη Γαλλία, την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ, στελέχη εταιρειών και αξιωματούχοι του δημοσίου έχουν τεθεί υπό έλεγχο και σε ορισμένες περιπτώσεις καταδικαστεί σε υποθέσεις δωροδοκίας και απάτης.
• Στο Βερολίνο η σύμβαση παραχώρησης κρατήθηκε μυστική και περιελάμβανε έγγραφη εγγύηση μεγάλου κέρδους. Το 2012 το γραφείο ανταγωνισμού της Γερμανίας απεφάνθη ότι η σύμβαση παραβιάζει το γερμανικό δίκαιο περί ανταγωνισμού και η εταιρεία αναγκάστηκε σε μείωση τιμών 19%.
• Στη Γαλλία με μακρά ιστορία στην ιδιωτική διαχείριση, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στις επενδύσεις ανέρχεται μόλις στο 12%.
• Η Βarcelona and Comú παρουσίασε πρόταση ψηφίσματος για να ανακτηθεί η άμεση δημόσια διαχείριση του υδάτινου κύκλου. Για πρώτη φορά μια μεγάλη πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου της Βαρκελώνης υποστηρίζει τον τερματισμό της ιδιωτικής διαχείρισης του νερού στην πόλη.
• Ο τεμαχισμός και η πώληση λίμνης στον Αμαζόνιο σε ιδιωτική εταιρεία η οποία απαγόρευσε την πρόσβαση για ψάρεμα σε αυτήν από τις φυλές που κατοικούν τριγύρω.
• Η επανάσταση με ηγέτη τον Morales επανέφερε το δικαίωμα στο νερό στην Βολιβία, ενάντια στη στρατιωτική χούντα που πούλησε τα νερά της χώρας σε αμερικανικές εταιρείες, απαγορεύοντας τη συλλογή του βρόχινου νερού σε δεξαμενές. Προχώρησαν μάλιστα και σε δηλητηρίαση του!

«Ανισότητες και Νερό»:

Η Περίπτωση του Κέιπ Τάουν

Οι ερευνητές λένε ότι η τεράστια διαφορά στη χρήση νερού μεταξύ πλούσιων και φτωχών πολιτών έχει σε μεγάλο βαθμό παραβλεφθεί στην αναζήτηση λύσεων για τη λειψυδρία. Αντίθετα  οι "λύσεις" εντοπίζονται σε προσπάθειες αύξησης της προσφοράς και υψηλότερες τιμές του νερού. 

«Υδρευτικό Απαρτχάιντ»:

Στερώντας νερό από τους Παλαιστίνιους

Η έκθεση της ισραηλινής οργάνωσης B'Tselem αναδεικνύει την ανισότητα στην πρόσβαση στο νερό στη Δυτική Όχθη, όπου το Ισραήλ ελέγχει πλήρως τους υδάτινους πόρους και περιορίζει τη διαθεσιμότητα στους Παλαιστινίους. Η κατανάλωση νερού από τους Ισραηλινούς είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από των Παλαιστινίων, με το 7% της συνολικής παραγωγής να διατίθεται στους τελευταίους. Επιπλέον, εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι ζουν χωρίς πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό. Το Ισραήλ έχει επιτύχει υπερπαραγωγή νερού, ενώ οι Παλαιστίνιοι αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις, υπογραμμίζοντας την πολιτική στέρησης και τον έλεγχο των υδάτινων πόρων ως μορφή σύγχρονου απαρτχάιντ. 

Όταν η ύδρευση της πρωτεύουσας
γινόταν από ιδιώτες...

αποσπάσματα από ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ των ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, τεύχος 30.10.22
ιστορικό σημείωμα του Σταύρου Μαλαγκονιάρη.
Η φωτογραφία είναι από την κινητοποίηση του λαού της Αθήνας για το νερό, το Δεκέμβρη του1932. 

Ο «πόλεμος» του νερού στην κατοχική Αθήνα

Εκτός από την πείνα στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Αθήνα, γνώρισαν και τη στέρηση του νερού.

Πηγή: ΕΦ ΣΥΝ, ιστορικό σημείωμα του Σταύρου Μαλαγκονιάρη.